Σε κομβική συγκυρία για την ενεργειακή γεωπολιτική της Ανατολικής Μεσογείου, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου (Great Sea Interconnector – GSI) παραμένει «εκτός πρίζας», ενώ η Τουρκία επισπεύδει τις διαδικασίες για τη σύνδεση του ηλεκτρικού της δικτύου με τα κατεχόμενα της Κύπρου. Μεθοδικά και με σαφή στρατηγικό στόχο, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί την πλήρη ενεργειακή και πολιτική ενσωμάτωση των κατεχομένων στο τουρκικό κράτος, την ώρα που η Λευκωσία καθυστερεί τη λήψη αποφάσεων για ένα έργο με σαφή γεωστρατηγική σημασία για την ίδια και την ΕΕ.
Η αυριανή κρίσιμη τηλεδιάσκεψη για το GSI
Σήμερα έγινε η τέταρτη κατά σειρά τηλεδιάσκεψη μέσα σε έναν μήνα για το GSI, με τη συμμετοχή της ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Ελλάδας), της ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου), του ΑΔΜΗΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κεντρικός στόχος της σύσκεψης ήταν η άρση των ενστάσεων της ΡΑΕΚ για τη χρηματοδότηση του έργου, το οποίο έχει «παγώσει», καθώς η κυπριακή πλευρά δεν εγκρίνει ακόμη το ρυθμιζόμενο έσοδο που απαιτείται για την κάλυψη του κόστους από τους Κυπρίους καταναλωτές.
Ο Ερντογάν στρώνει το δικό του καλώδιο
Την ίδια ώρα, η Άγκυρα προχωρά ακάθεκτη το δικό της σχέδιο. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Τουρκίας – Κατεχομένων ξεκίνησε τεχνικά από το 2016, με τις αρχικές μελέτες να ολοκληρώνονται μέχρι το 2019. Το καλώδιο, συνολικής ισχύος 300 MW και τεχνολογίας HVDC, θα ξεκινά από τη Μερσίνα και θα καταλήγει στον Άγιο Επίκτητο, πλησίον της Κερύνειας, διανύοντας 80–110 χιλιόμετρα, υποθαλασσίως και χερσαίως. Η κατασκευή του συμφωνήθηκε επισήμως το 2023 και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2028.
Πρόκειται για μία ακόμη στρατηγική υποδομή που η Άγκυρα χρησιμοποιεί για την πλήρη ενοποίηση των κατεχομένων με την Τουρκία – όπως ακριβώς έχει πράξει και στο παρελθόν με το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, τον υποθαλάσσιο αγωγό ύδρευσης και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς οι τράπεζες στα Κατεχόμενα λειτουργούν μέσω του τουρκικού τραπεζικού πλαισίου.
Νομικές παραβιάσεις και γεωπολιτικές συνέπειες
Όπως σημειώνει σε άρθρο του ο δρ. Διεθνών Σχέσεων Γιάννης Χαραλαμπίδης (εφ. Σημερινή, 27/7), το έργο της Άγκυρας είναι παράνομο, παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας και απαιτείται νομική αντιμετώπισή του από την κυπριακή κυβέρνηση. Εάν ολοκληρωθεί, τα Κατεχόμενα θα αποδεσμευτούν ενεργειακά από την Κυπριακή Δημοκρατία – ένα σοβαρό πλήγμα για τα εθνικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Ο ρόλος της Τουρκίας στον ENTSO-E και η απραξία της Κύπρου
Παράδοξο θεωρείται το γεγονός ότι ο διαχειριστής του τουρκικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (TEIAS) είναι παρατηρητής στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό ENTSO-E από το 2022, αν και το 2019 είχε αποτραπεί η ένταξή του, μετά από παρέμβαση του ΑΔΜΗΕ. Ωστόσο, το 2022, η Λευκωσία δεν άσκησε βέτο, με αποτέλεσμα η Άγκυρα να έχει πλέον πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς προώθησης έργων.
Η κατασκευαστική και η ευρωπαϊκή στήριξη
Το GSI υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ η κατασκευαστική εταιρεία Nexans έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου, συνολικού μήκους 1.000 χιλιομέτρων. Το έργο όμως έχει «παγώσει» μετά τις περσινές παρεμποδίσεις της Τουρκίας στις θαλάσσιες έρευνες για την πόντιση, καθώς και λόγω της συνεχιζόμενης άρνησης της ΡΑΕΚ να καλύψει το μερίδιο χρηματοδότησης που αναλογεί στην Κύπρο.
Η αυριανή απόφαση μπορεί να καθορίσει το μέλλον
Αναλυτές εκτιμούν πως η ανακοίνωση της Άγκυρας στις 20 Ιουλίου για την άμεση κατασκευή του δικού της καλωδίου ενδέχεται να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη Λευκωσία. Το ερώτημα είναι αν στην αυριανή τηλεδιάσκεψη η ΡΑΕΚ θα αναθεωρήσει τη στάση της και θα ανάψει το «πράσινο φως» για το έργο-κλειδί της ενεργειακής ενοποίησης Ελλάδας–Κύπρου–Ευρώπης.
Με πληροφορίες από Σουηδικά μέσα ενημέρωσης Expressen, TT, Aftonbladet, SVT News, Omni, Simployer κλπ, Νορβηγικά, Δανέζικα μέσα ενημέρωσης, Ελληνικό και Διεθνή τύπο.