Με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η Σουηδία επαναφέρει την εξόρυξη ουρανίου, προκαλώντας έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις και ανησυχίες για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.
Παρά τις έντονες ανησυχίες πολλών δήμων, το σουηδικό κοινοβούλιο (Riksdagen) ψήφισε υπέρ της άρσης της απαγόρευσης εξόρυξης ουρανίου στη χώρα. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν μικρές ποσότητες ουρανίου δεν θα υπόκεινται πλέον στο δημοτικό βέτο, κάτι που μέχρι τώρα αποτελούσε ισχυρό εργαλείο τοπικής αυτοδιοίκησης για τον έλεγχο εξορυκτικών έργων.
Η απόφαση πέρασε με οριακή πλειοψηφία μίας ψήφου, καθώς τα κυβερνητικά κόμματα σε συνεργασία με τους Σουηδούς Δημοκράτες (SD) υπερψήφισαν το νομοσχέδιο, ενώ η αντιπολίτευση το απέρριψε.
Τα κόμματα της κυβερνητικής συνεργασίας Tidö (Μετριοπαθείς, Χριστιανοδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και SD) υποστηρίζουν ότι, εφόσον η Σουηδία στοχεύει στην ενίσχυση της πυρηνικής της ενέργειας, πρέπει να είναι διατεθειμένη να παράγει την πρώτη ύλη στο εσωτερικό της.
«Κατανοώ ότι πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για τις επιπτώσεις της εξόρυξης, και αυτή η ανησυχία πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη», δήλωσε ο βουλευτής των Μετριοπαθών (M) Γέσπερ Σκάλμπεργκ Κάρλσον, προσθέτοντας ότι δεν προβλέπει μαζική εξόρυξη “σε κάθε άκρη του δάσους”.
Αντιδράσεις από τους Πράσινους και την αντιπολίτευση
Η εκπρόσωπος των Πρασίνων (Miljöpartiet), Αμάντα Λιντ, καταφέρθηκε δριμύτατα κατά της απόφασης, χαρακτηρίζοντάς την ως «τεράστια προδοσία» απέναντι στους κατοίκους των περιοχών με κοιτάσματα ουρανίου.
«Οι άνθρωποι αυτοί θα ζουν ξανά με τον φόβο ότι η γη και η κοινότητά τους θα καταστραφούν», δήλωσε, λαμβάνοντας μια μεγάλη λίστα υπογραφών διαμαρτυρίας έξω από τη Βουλή.
Εκτός από τους Πράσινους, τα κόμματα της Αριστεράς (Vänsterpartiet) και του Κέντρου (Centerpartiet) αντιτίθενται επίσης, επισημαίνοντας τους σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον, λόγω των ραδιενεργών υπολειμμάτων που συνοδεύουν την εξόρυξη.
Το τέλος του δημοτικού βέτο και οι νέες αλλαγές
Η νέα νομοθεσία προβλέπει ότι οι μικρές ποσότητες ουρανίου που εντοπίζονται ως δευτερεύον ορυκτό σε άλλα κοιτάσματα δεν θα χρειάζονται πλέον ειδική άδεια ή τοπική έγκριση. Οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2026.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει και περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, με στόχο να καταργήσει πλήρως το δικαίωμα των δήμων να ασκούν βέτο σε νέες εξορύξεις. Σύμφωνα με την πρόταση, η εξόρυξη ουρανίου θα χαρακτηρίζεται στο εξής ως «πυρηνική δραστηριότητα» αντί για «πυρηνική εγκατάσταση», γεγονός που περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα τοπικής παρέμβασης.
Αυτή η αλλαγή βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση και ενδέχεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2026.
Ανησυχίες από τις τοπικές κοινωνίες
Οι δήμοι με μεγάλα κοιτάσματα ουρανίου, όπως οι Φάλκεπινγκ, Όστερσουντ και Βίλελμινα, προειδοποιούν για σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης των υδάτων, της καταστροφής του φυσικού τοπίου και της υποβάθμισης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.
«Η εξόρυξη ουρανίου δεν είναι μόνο ζήτημα ενέργειας, αλλά και ζωής για τις τοπικές κοινωνίες», σχολιάζουν περιβαλλοντικοί φορείς, ζητώντας αυστηρότερους ελέγχους και πλήρη περιβαλλοντική μελέτη πριν από κάθε εξόρυξη.
Η στάση των Σοσιαλδημοκρατών
Οι Σοσιαλδημοκράτες (S), που είχαν επιβάλει το απαγορευτικό το 2018 κατά τη συγκυβέρνησή τους με τους Πράσινους, επικρίνουν την αποδυνάμωση του δημοτικού βέτο, αλλά εμφανίζονται πιο ευέλικτοι όσον αφορά δευτερεύουσα εξόρυξη σε υπάρχουσες μεταλλευτικές εγκαταστάσεις.
«Πρέπει να υπάρχει τοπική αποδοχή — οι κοινότητες που επηρεάζονται πρέπει να είναι μέρος της απόφασης», δήλωσε ο βουλευτής του κόμματος Ίσακ Φρομ.
«Η δευτερεύουσα εξόρυξη, όταν πρόκειται για αξιοποίηση υπολειμμάτων, μπορεί να γίνει αποδεκτή υπό αυστηρούς όρους», πρόσθεσε.
Ενεργειακή αυτονομία ή περιβαλλοντικός κίνδυνος;
Η Σουηδία ανοίγει ξανά ένα παλιό αλλά κρίσιμο ενεργειακό κεφάλαιο. Με την παγκόσμια στροφή προς ενέργειες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, η κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει την πυρηνική της υποδομή ως συμπλήρωμα στις ανανεώσιμες πηγές.
Ωστόσο, το τίμημα αυτής της πολιτικής μπορεί να είναι βαρύ. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η εξόρυξη ουρανίου, ακόμη και σε περιορισμένη κλίμακα, ενέχει κινδύνους ραδιενεργής μόλυνσης και μακροχρόνιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η ενεργειακή αυτονομία της Σουηδίας φαίνεται να ισορροπεί σε ένα λεπτό σχοινί ανάμεσα στην ανάγκη για σταθερή ενέργεια και στην ευθύνη για βιώσιμη ανάπτυξη.
Με πληροφορίες και μετάφραση στα ελληνικά από τα Σουηδικά μέσα ενημέρωσης Expressen, TT, Aftonbladet, SVT News, Omni, Simployer κλπ, Νορβηγικά, Δανέζικα μέσα ενημέρωσης, Ελληνικό και Διεθνή τύπο.