By Δημήτρης Τριάντος
O Σαρλό ήταν ένας καλλιτέχνης που δεν τιμήθηκε με Όσκαρ, ποτέ! Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στα χαμόσπιτα του Λονδίνου βγαλμένα σαν από μυθιστόρημα του Ντίκενς «Εζούσαν εις μίαν σοφίταν με ένα στρώμα απλωμένο είς το πάτωμα. Ένα μοναδικόν ζευγάρι παπούτσια τα εχρησιμοποιούσαν εναλλάξ, η μητέρα του, ο αδελφός του και αυτός».
Μετά τον θάνατο του πατέρα του από αλκοολισμό και τις περιοδικές νοσηλείες της (με τσιγγάνικο αίμα) μητέρας του σε ψυχιατρικά νοσοκομεία οι αδελφοί Τσάπλιν λέει η βιογραφία του «εγκατέλειψαν την σοφίταν των και εγύριζαν σαν αγρίμια….επαιτούσαν, εκοιμώντο είς το ύπαιθρον, επεινούσαν». «Αν έχεις γνωρίσει την ταπείνωση, δεν το ξεχνάς ποτέ» έλεγε.
Από τα ίδια του τα βιώματα εμπνεύστηκε την πιο αναγνωρίσιμη κινηματογραφική φιγούρα στον κόσμο, τον μικρό αλήτη, ύψους 1.65, τον Σαρλό (στη Λατινική Αμερική, Καρλίτος) χαρίζοντας μας ταινίες-ορόσημα: Το Χαμίνι, ο Χρυσοθήρας, Τα Φώτα της Πόλης, Μοντέρνοι Καιροί, Ο Μεγάλος Δικτάτωρ, Τα Φώτα της Ράμπας. Το συρτό, λικνιστό βάδισμα του Σαρλό το αντέγραψε από έναν που φρόντιζε τα άλογα των πελατών έξω από μια λονδρέζικη πάμπ. Τελειομανής, την αρχική σκηνή από τα «Φώτα της Ράμπας» όπου αγοράζει ένα λουλούδι από μια κοπέλα προτού συνειδητοποιήσει ότι είναι τυφλή του πήρε 2 χρόνια μέχρι να την ολοκληρώσει, όλα υπό τον έλεγχο του, χωρίς ιδιαίτερη μουσική παιδεία, γράφει ακόμα και την μουσική!
Στο «Το χαμίνι» (The kid) χρησιμοποίησε ως ηθοποιό ένα αγόρι 7 ετών « Λένε πως τα μωρά και τα σκυλιά είναι οι καλύτεροι ηθοποιοί στον κινηματογράφο. Αφήστε ένα δωδεκάμηνο μωρό σε μια μπανιέρα με ένα σαπούνι και όταν προσπαθήσει να το πάρει θα δημιουργήσει χείμαρρους γέλιου, τα παιδιά είναι ευφυΐες, αρκεί να τους επιτρέψεις να το δείξουν».
Στο απόγειο της φήμης του, μόλις 26 ετών, λαμβάνει 73.000 επιστολές σε δύο μέρες, ο πρώτος ηθοποιός που έγινε εξώφυλλο στο «Time» και το πρώτο υπαρκτό πρόσωπο που γίνεται ήρωας κόμικ! ο Μαρσέλ Προύστ ψαλιδίζει το μουστάκι του στο δικό του στυλ και ο Λένιν στην Μόσχα αναφωνεί «ο μόνο άνθρωπος στον κόσμο που θα ήθελα να συναντήσω». Η αυτοπεποίθηση του τεράστια, δίνει την αυτοβιογραφία του στον Τρούπαν Καπότε για να την διαβάσει και εκείνος του γράφει προτείνοντας του κάποιες αλλαγές «άντε χάσου από δω, στην έδωσα για να την απολαύσεις, όχι να μου πεις την γνώμη σου!».
Τον αποκάλεσαν σύγχρονο Αριστοφάνη, προσπάθησε να μάθει ελληνικά για να τον διαβάζει, που να το φανταζόταν ότι μετά τον θάνατο του, η κόρη του Τζοζεφίν θα παντρευόταν σε ελληνόρθοξη εκκλησία της Λωζάννης τον έλληνα επιχειρηματία Νικι Σιστοβάρη.
Δεκατρία χρόνια μετά την εισαγωγή του ήχου στις ταινίες, αυτός αντιστεκόταν σθεναρά, έλεγε « Οι κινηματογραφικές ταινίες χρειάζονται ήχο όσο οι συμφωνίες του Μπετόβεν χρειάζονται στίχο». Η άνοδος του Ναζισμού τον ανάγκασε να βάλει ήχο, να μιλήσει και να πάρει θέση. Καμία άλλη να μην είχε γυρίσει μόνο για την ταινία «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ» , θα περάσει στην ιστορία, μια ανελέητη πολιτική σάτιρα εναντίον του Χίτλερ εκμεταλλευόμενος την ομοιότητα τους!
Η σκηνή που χορεύει μπαλέτο με το μπαλόνι-υδρόγειο θεωρείται σήμερα σκηνή ανθολογίας, το μπαλόνι που τελικά σκάει και καταστρέφεται είναι ο κόσμος του Δικτάτορα. Ο Χίτλερ απαγόρευσε την προβολή της σε όλες τις κατεχόμενες χώρες. Περίεργος όμως ο ίδιος παρήγγειλε μια κόπια μέσω Πορτογαλίας. «Θα έδινα τα πάντα για να μάθω τι σκέφτηκε για την ταινία», δήλωνε ο Τσάπλιν. […] Βέβαια, αν γνώριζα την πραγματική θηριωδία των Γερμανών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ίσως να μην την έκανα ποτέ, δεν θα έσπαγα ποτέ πλάκα με τέτοια παραφροσύνη». Ο «Μεγάλος Δικτάτωρ» στον οποίο είχε γράψει και την μουσική ! υποψήφια για 5 Όσκαρ, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του, το πανανθρώπινο μήνυμα-διάγγελμα στο τέλος της ταινίας πρέπει να διδάσκεται σε όλα τα σχολεία του κόσμου:
“Λυπάμαι, αλλά δεν θέλω να γίνω αυτοκράτορας, Δεν θέλω ούτε να βασιλέψω, ούτε να κατακτήσω, θέλω να βοηθήσω, Εβραίους, χριστιανούς, μαύρους, λευκούς. Η Γη είναι πλούσια και μπορεί να θρέψει όλο τον κόσμο. Υπάρχει χώρος για τον καθένα. Η επιστήμη μας έκανε κυνικούς και άξεστους. Σκεφτόμαστε πολύ, αισθανόμαστε ελάχιστα. Περισσότερο κι από τις μηχανές, χρειαζόμαστε την ανθρωπιά και καλοσύνη!
Λόγω των πεποιθήσεων του, την εποχή του Μακαρθισμού του απαγορεύεται η είσοδος στην χώρα, θα μείνει για πάντα αυτοεξόριστος στην Ελβετία, από ενοχές το Χόλιγουντ που δεν τον βράβευσε ποτέ, θα τον καλέσει για να τον τιμήσει δίνοντας του το Όσκαρ για το σύνολο της καριέρας του, τότε μόνο, το 1972 θα επισκεφθεί και πάλι την Αμερική, μετά από 20 χρόνια εξορίας.
Η πιο συγκινητική στιγμή και το πιο παρατεταμένο χειροκρότημα (12 λεπτά) στην ιστορία του θεσμού, με όρθιους όλους τους προσκεκλημένους στην παράδοση του βραβείου στον μεγάλο καλλιτέχνη για το «γέλιο που γενναιόδωρα μας πρόσφερε ως μεγάλη κληρονομιά του 20ου αιώνα, του αιώνα με τις εκατόμβες των θυμάτων, με τα μεγάλα λόγια και τις κούφιες υποσχέσεις! » γράφει η Αγλ. Μητροπούλου στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ
Συνάντηση κορυφής, του λέει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν : Αυτό που θαυμάζω σε σένα είναι ότι χωρίς να λες λέξη, όλος ο κόσμος σε θαυμάζει». Ο Τσάπλιν του απαντά: «Μην το λες, εσύ είσαι πιο αξιοθαύμαστος, σε θαυμάζουν όλοι και δεν καταλαβαίνουν λέξη από ότι λες!
Μάριος Πλωρίτης: “Σε κάθε του έργο έρχεται και ξανάρχεται αυτή η πάλη του Αδύνατου με τους Δυνατούς, η πάλη του Φτωχού με τους Πλούσιους. Αν στην πάλη αυτή, ο ένας, ο αδύνατος, ο φτωχός, συντριβόταν, οι ταινίες του Τσάπλιν θα ήταν μελόδραμα, αν νικούσε κι ευτυχούσε, θα ήταν απλά ένα συμβατικό «χάπι-εντ». Ο Τσάπλιν διάλεξε πολύ βαθύτερο δρόμο: Ο αδύνατος, ο μόνος, με την εξυπνάδα του, με τη λυγεράδα του, γελοιοποιεί τους δυνατούς, εξευτελίζει τη σοβαρότητά τους, κουρελιάζει την αξιοπρέπειά τους, κατατροπώνει τη δύναμή τους.
«Χρειάζεσαι Δύναμη μόνο όταν θέλεις να βλάψεις, για όλα τα άλλα, αρκεί η Αγάπη»
Ο Τσάπλιν, κι όταν νικάει , αρνιέται τους καρπούς της νίκης του, δε δέχεται να γίνει ο ίδιος πλούσιος, δυνατός, δυνάστης. Του φτάνει να γκρεμίσει, έστω και για λίγο, τη Δύναμη απ’ το θρόνο της, ξέρει πως η ευτυχία δεν υπάρχει στη Δύναμη και στον Πλούτο, για αυτό ξαναγυρίζει στη φτώχεια του και στη μοναξιά του. Παίρνει πάλι το μεγάλο δρόμο, μόνος, γυμνός, έρημος, με τη μάσκα του χαμόγελου στα χείλια και με μια ανικανοποίητη δίψα για τη μεγάλη Αγάπη”
«Πάντα μ’ αρέσει να περπατώ στη βροχή, έτσι κανένας δεν με βλέπει να κλαίω».
«Απελευθερώθηκα από ό,τι δεν ήταν υγιεινό για μένα, από φαγητά, άτομα, πράγματα και καταστάσεις, παλιά το έλεγα «υγιή εγωισμό», σήμερα το «λέω αυταγάπη».
«Η ζωή σου χαμογελά όταν είσαι ευτυχισμένος, αλλά σου υποκλίνεται όταν κάνεις τους άλλους ευτυχισμένους».
«Χρειάζεσαι Δύναμη μόνο όταν θέλεις να βλάψεις, για όλα τα άλλα, αρκεί η Αγάπη»
Λόγω της δυστυχισμένης παιδικής του ηλικίας, σε όλη του την ζωή μισούσε τα Χριστούγεννα, πέθανε ανήμερα Χριστουγέννων το 1977.
